Do najczęściej stosowanych dodatków stopowych w stalach zalicza się:
Nikiel, który obniża temperaturę przemiany austenitycznej oraz prędkość hartowania. W praktyce ułatwia to proces hartowania i zwiększa głębokość hartowania. Nikiel rozpuszczony w ferrycie umacnia go, znacznie podnosząc wytrzymałość na uderzenie. Dodatek niklu w ilości 0.5% do 4% dodaje się do stali do ulepszania ciepłego, a w ilościach 8% do 10% do stali kwasoodpornej. W symbolach stali jego dodatek oznacza się literą N.
Chrom - powoduje rozdrobnienie ziarna. Podwyższa hartowność stali. Zwiększa jej wytrzymałość. Stosowany w stalach narzędziowych i specjalnych. W tych ostatnich nawet w ilościach do 30%. W symbolach stali jego dodatek oznacza się literą H.
Mangan - obniża temperaturę przemiany austenitycznej, a przy zawartości powyżej 15% stabilizuje i umożliwia uzyskanie struktury austenitycznej w normalnych temperaturach. Już przy zawartościach 0.8% do 1.4% Znacznie podwyższa wytrzymałość na rozciąganie, uderzenie i ścieranie. W symbolach stali jego dodatek oznacza się literą G.
Wolfram - zwiększa drobnoziarnistość stali, powiększa wytrzymałość, odporność na ścieranie. Duży dodatek wolframu 8% do 20% zwiększa odporność stali na odpuszczanie. W symbolach stali jego dodatek oznacza się literą W.
Molibden - zwiększa hartowność stali. Podnosi wytrzymałość i zmniejsza kruchość i podnosi odporność na pełzanie. W symbolach stali jego dodatek oznacza się literą M.
Wanad - zwiększa drobnoziarnistość stali i znacznie powiększa jej twardość. W symbolach stali jego dodatek oznacza się literą V (F).
Kobalt - zwiększa drobnoziarnistość stali i znacznie powiększa jej twardość. W symbolach stali jego dodatek oznacza się literą K.
Krzem - normalnie traktowany jako niepożądana domieszka, zwiększa kruchość stali. Staje się pożądanym składnikiem w stalach sprężynowych. Ze względu na fakt, że zmniejsza energetyczne straty prądowe w stali, dodaje się go w ilościach do 4% do stali transformatorowej. W symbolach stali jego dodatek oznacza się literą S.
Tytan - w symbolach stali jego dodatek oznacza się literą T.
Niob - w symbolach stali jego dodatek oznacza się literami Nb.
glin (aluminium) - w symbolach stali jego dodatek oznacza się literą A.
Miedź - posiada podobne właściwości fizyczne jak czyste żelazo, lecz jest znacznie bardziej odporne na korozję. Miedź jest pożądanym dodatkiem i jej zawartość systematycznie wzrasta, wraz z użyciem stali złomowej przy wytapianiu nowej stali. W symbolach stali jej dodatek oznacza się literami Cu.
WYBRANE RODZAJE ZŁOMU STOPOWEGO
WRAZ Z ODPOWIEDNIKAMI
ZŁOM STALOWY STOPOWY | ||||||||||
Rodzaj i klasa wg PN-85/H-15000 |
ODPOWIEDNIKI | NAZWA POTOCZNA |
STRUKTURA ZASTOSOWANIE STALI |
SKŁAD CHEMICZNY [%] | ||||||
GR. | GATUNEK | EN nr. |
EN Symbol |
AISI USA |
Cr | Ni | Mo | Inne | ||
E11 | OH18N9 | 1.4301 | X5CrNi18-10 | 304 | V2A / kwas | AUSTENITYCZNA | 17,0 ÷ 21,0 | 8,0 ÷ 13,0 | - | - |
E17 | H23N13 | 1.4833 | X12CrNi23-13 | 309 S | NCT I / ŻAR | AUSTENITYCZNA | 19,0 ÷ 26,0 | 11,0 ÷ 15,0 | - | - |
E18 | H23N18 | 1.4845 | X8CrNi25-21 | 310 S | NCT III / ŻAR | AUSTENITYCZNA | 17,0 ÷ 27,0 | 17,0 ÷ 22,0 | - | |
E20 | H16N36S2 | 1.4864 | X12NiCrSi35-16 | 330 | ŻAR | AUSTENITYCZNA | 15,0 ÷ 19,0 | 34,0 ÷ 37,0 | - | - |
F11 | OH17N12M2T | 1.4571 | X6CrNiMoTi17-12-2 | 316 Ti | V4A | AUSTENITYCZNA | 16,0 ÷ 20,5 | 9,0 ÷ 16,0 | 1,5 ÷ 3,0 | - |
H12 | OH22 N24M4TCu |
1.4539 | 1NiCrMoCu25-20-5 | UNS | URANUS | AUSTENITYCZNA | 20,0 ÷ 26,0 | 24,0 ÷ 26,0 | 4,0 ÷ 5,0 | - |
C11 | H25T | 1.4749 | X18Cr28 | 446 | CHROM | FERRYTYCZNA | 22,0 ÷ 30,0 | - | - | - |
C12 | H17 | 1.4016 | X6Cr17 | 430 | CHROM | FERRYTYCZNA | 16,0 ÷ 21,0 | - | - | - |
C13 | OH13 | 1.4000 | X6Cr13 | 403 | CHROM | FERRYTYCZNA | 8,0 ÷ 15,0 | - | - | - |
D1 | 25HM | 1.7218 | 25CrMo4 | NISKOSTOP | KONSTRUKCYJNA | 0,8 ÷ 2,0 | - | 0,1 ÷ 0,4 | - | |
D2 | 15HM | 1.7337 | 16CrMo4-4 | NISKOSTOP | KONSTRUKCYJNA | 0,3 ÷ 1,2 | - | 0,4 ÷ 0,6 | - | |
D3 | 10H2M | 1.7380 | 10CrMo9-10 | NISKOSTOP | KONSTRUKCYJNA | 1,7 ÷ 3,5 | - | 0,4 ÷ 1,2 | - | |
D11 | WLV | 1.2365 | 32CrMoV12-28 | NISKOSTOP | NARZĘDZIOWA | 2,5 ÷ 3,5 | - | 2,5 ÷ 3,0 | V 0,4 ÷ 0,7 | |
D12 | WCL | 1.2343 | X37CrMoV5-1 | NISKOSTOP | NARZĘDZIOWA | 4,5 ÷ 5,5 | - | 0,8 ÷ 1,5 | V 0,3 ÷ 0,5 | |
D31 | 3H17M | 1.4122 | X39CrMo17-1 | NISKOSTOP | MARTENZYTYCZNA | 15,5 ÷ 19,0 | - | 0,5 ÷ 1,3 | - | |
D35 | 15H11MF | 1.4922 | X20CrMoV11-1 | NISKOSTOP | ODP. NA KOROZJE | 13,0 ÷ 16,5 | - | 0,2 ÷ 0,5 | - | |
E1 | 17HGN | 1.5714 | 16NiCr4 | NISKOSTOP | KONSTRUKCYJNA | 0,4 ÷ 1,2 | 0,6 ÷ 1,6 | - | - | |
E2 | 15HN | 1.5918 | 17NiCr6-6 | NISKOSTOP | KONSTRUKCYJNA | 0,9 ÷ 1,7 | 1,4 ÷ 1,8 | - | - | |
E3 | 20H2N4A | 1.5752 | 15NiCr13 | NISKOSTOP | KONSTRUKCYJNA | 0,6 ÷ 1,6 | 2,7 ÷ 3,6 | - | - | |
F1 | 20HNM | 1.6523 | 20NiCrMo2-2 | NISKOSTOP | KONSTRUKCYJNA | 0,4 ÷ 0,9 | 0,4 ÷ 1,0 | 0,1 ÷ 0,3 | - | |
F2 | WNL | 1.2714 | 55NiCrMoV7 | NISKOSTOP | KONSTRUKCYJNA | 0,4 ÷ 2,1 | 0,9 ÷ 2,1 | 0,2 ÷ 0,8 | ||
F3 | 25HN3M | 1.2743 | 60NiCrMoV12-4 | NISKOSTOP | KONSTRUKCYJNA | 0,4 ÷ 1,6 | 2,5 ÷ 3,5 | 0,2 ÷ 0,6 | - | |
F31 | H25N5M | 1.4460 | X3CrNiMoN27-5-2 | 329 | stale odporne na korozje | ODP. NA KOROZJE | 24,0 ÷ 27,0 | 4,5 ÷ 6,0 | 1,3 ÷ 1,8 | - |
F32 | LH13N4M | 1.4418 | X4CrNiMo16-5-1 | stale odporne na korozje | ODP. NA KOROZJE | 12,0 ÷ 18,0 | 1,5 ÷ 5,5 | 1,0 ÷ 1,2 | - | |
I2 | NZ2 | NISKOSTOP | NARZĘDZIOWA | 0,9 ÷ 1,2 | - | - | W 1,7 ÷ 2,0 V 0,1 ÷ 0,3 |
|||
I5 | WWS1 | HSS | NARZĘDZIOWA | 0,4 ÷ 2,7 | - | - | W 4,0 ÷ 6,2 V 0,2 ÷ 0,6 |
|||
I11 | SW18 | 1.3355 | HS18-0-1 | T1 | HSS / B18 | NARZĘDZIOWA | 3,8 ÷ 4,8 | - | - | W 17,0 ÷ 19,0 V 1,0 ÷ 1,5 |
I12 | SW12C | 1.3318 | HS12-1-2 | HSS / Kl.D | NARZĘDZIOWA | 3,8 ÷ 4,8 | - | - | W 11,0 ÷ 13,0 V 2,2 ÷ 2,7 |
|
I13 | SW9 | 1.2581 | X30WCrV9-3 | H21 | HSS | NARZĘDZIOWA | 3,8 ÷ 4,8 | - | - | W 8,0 ÷ 10,0 V 1,4 ÷ 2,2 |
I14 | WWV | HSS | NARZĘDZIOWA | 2,5 ÷ 3,0 | max. 1,0 | - | W 8,0 ÷ 10,0 V 0,2 ÷ 0,4 |
|||
I15 | WWN1 | HSS | NARZĘDZIOWA | 2,5 ÷ 3,0 | 1,2 ÷1,7 | - | W 8,0 ÷ 10,0 V 0,2 ÷ 0,4 |
|||
K11 | NZ4 | HSS | NARZĘDZIOWA | 8,2 ÷ 9,0 | - | 1,0 ÷1,2 | W 1,1 ÷ 1,3 V 0,1 ÷ 0,2 |
|||
K12 | SW7M | 1.3343 | HS6-5-2 | M2 | HSS / DMo5 | NARZĘDZIOWA | 3,8 ÷ 4,8 | - | 4,5 ÷ 5,5 | W 6,0 ÷ 7,0 V 1,7 ÷ 2,2 |
L5 | SK10V | 1.3207 | HS10-4-3-10 | HSS / EW9Co10 | SZYBKOTNĄCA | 3,8 ÷ 4,8 | - | 3,0 ÷ 3,6 | Co 9,5 ÷10,5 W 9,0 ÷ 11,0 |
|
L6 | SK5V | 1.3202 | HS12-1-4-5 | T15 | HSS / EV4Co | SZYBKOTNĄCA | 3,8 ÷ 4,8 | - | 0,7 ÷ 1,2 | Co 5,0 ÷ 6,0 W 12,0 ÷ 13,5 |
L7 | SK5M | 1.3243 | HS6-5-2-5 | M35 | HSS / EMo5Co5 | SZYBKOTNĄCA | 3,8 ÷ 4,8 | - | 3,5 ÷ 5,2 | Co 4,5 ÷ 5,5 W 6,0 ÷ 7,4 |
L10 | SK8M | 1.3247 | HS2-9-1-8 | M42 | HSS / BMo9Co8 | SZYBKOTNĄCA | 3,5 ÷ 4,5 | - | 9,0 ÷ 10,0 | Co 7,5 ÷ 8,5 W 1,3 ÷ 1,9 |